تغییرات در دامنه نوسان سهام و تأثیر آن بر بازار سرمایه
تاریخ انتشار : فروردین ۲۱, ۱۴۰۲ تاریخ به روز رسانی : دی ۲۸, ۱۴۰۲ نویسنده : ریحانه مسافر زمان مورد نیاز مطالعه : 13 دقیقه تعداد بازدید : 230 بازدید۱. مفهوم دامنه نوسان قیمت سهام چیست؟
در بازار سهام، دامنه نوسان به عنوان حداکثر و حداقل قیمتی تعریف می‌شود که هر سهم می‌تواند در طول یک روز کاری داشته باشد. به عبارت دیگر، دامنه نوسان محدوده‌ای است که سهم در آن محدوده می‌تواند نوسان کند و هرگونه تحرک قیمت باید در این محدوده باشد. به همین دلیل دامنه نوسان نیز به عنوان محدوده مجاز برای نوسان قیمت سهم شناخته می‌شود. این مفهوم از نظر سرمایه‌گذاران، مدیران شرکت‌ها و تحلیلگران بازار سرمایه بسیار مهم است؛ زیرا به آنها کمک می‌کند تا بتوانند به درستی تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را اتخاذ کنند.
همانطور که می‌دانیم، بازار سرمایه همواره در حال نوسان و تغییر است. این نوسانات در بخش‌های مختلف بازار سرمایه، از جمله بخش سهام، قیمت ارز، قیمت سرمایه‌گذاری‌های مختلف و سایر بخش‌های بازار، اتفاق می‌افتد. اما باید توجه داشت که در هر بازار، نوسانات قیمت سهام و دامنه آن متفاوت است.
محدودیت دامنه نوسان قیمت سهام در واقع نشان دهنده میزان پایداری بازار سرمایه است. به عنوان مثال، اگر حداقل و حداکثر نوسان مجاز در بازار بورس و فرابورس بسیار بالا باشد، به این معنی است که قیمت سهام در آن بازار بسیار نامطلوب و ناپایدار است و به همین دلیل، سرمایه‌گذاران با احتیاط بیشتری در این بازار سرمایه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
از طرفی، اگر دامنه نوسان قیمت سهام در یک بازار سرمایه بسیار پایین باشد، به این معنی است که قیمت سهام در آن بازار بسیار پایدار است و سرمایه‌گذاران بیشتر به این بازار سرمایه روی می‌آورند.
در حال حاضر، برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، محدودیت نوسان قیمت سهام در بازار سهام در بازه مثبت 7 درصد تا منفی 7 درصد تعیین شده است. همچنین، برای حق تقدم سهام، محدودیت نوسان قیمت در بازار در بازه مثبت ۱۰ درصد تا منفی ۱۰ درصد در نظر گرفته می‌شود.
دامنه نوسان روزانه در بورس، به میزان حداکثر و حداقل تغییرات قیمت سهم در یک روز بورسی گفته می‌شود. با توجه به شرایط بازار و عوامل مختلف، دامنه نوسان روزانه می‌تواند متفاوت باشد و از مقدار کمتر از ۱ درصد تا بیش از ۱۰ درصد نیز برسد.
دامنه نوسان روزانه بورس، نشان دهنده تغییرات روزانه قیمت سهم‌ها است که بر اساس آن معامله‌گران و سرمایه‌گذاران تصمیمات خود را در خصوص خرید و فروش سهم‌ها می‌گیرند. با افزایش دامنه نوسان، احتمال بروز نوسانات شدید در بازار افزایش می‌یابد که ممکن است سبب تحریک احساسات منفی در سرمایه‌گذاران شود و در نتیجه باعث کاهش اعتماد آنها به بازار شود.
حال که با تعریف دامنه نوسان قیمت آشنا شده و دریافتیم دامنه نوسان قیمت در بورس چیست، در بخش بعد تاثیر دامنه نوسان قیمت سهام در معاملات بازار بورس را بررسی می کنیم.
۲. تاثیر دامنه نوسان قیمت سهام در معاملات بازار بورس
دامنه نوسان قیمت سهام یکی از عوامل مهم در تأثیر بر بازار سهام است. در بازار سهام، افزایش یا کاهش قیمت سهم‌ها ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند شرایط اقتصادی، اخبار شرکت و … قرار گیرد. در صورتی که دامنه نوسان قیمت سهام بیش از حد بالا باشد، بازار به نوسانات شدید و ناپایداری مواجه خواهد بود. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد نگرانی و افزایش احتمال افتادن بازار سهام شود و از اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سهام کاسته شود.
از طرفی، اگر دامنه نوسان قیمت سهام بیش از حد پایین باشد، بازار ممکن است به دلیل کمبود حرکت، جذابیت خود را از دست دهد و سرمایه‌گذاران بتوانند به راحتی به سود‌های بالاتر دسترسی پیدا کنند. این موضوع می‌تواند باعث افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران برای خرید سهام شود و در نتیجه بازار سهام را تحریک به رشد دهد.
به طور کلی، دامنه نوسان قیمت سهام می‌تواند بر بازار سهام تأثیر مستقیم داشته باشد و به دلیل تأثیراتی که بر نوسانات بازار دارد، باعث تغییر رفتار سرمایه‌گذاران و افزایش یا کاهش نرخ سوددهی سرمایه‌گذاری خود شود. در نتیجه، کنترل دامنه نوسان قیمت سهام از اهمیت بالایی برخوردار است و بازارهای سرمایه‌ای باید برای تضمین پایداری و روند رشد پایدار بازار سهام، از راهکارهای مناسبی در این زمینه استفاده کنند.
دامنه نوسان قیمت سهام، بر تصمیم‌گیری‌ها و رفتار سرمایه‌گذاران در بازار بورس تأثیر مستقیم دارد. در دامنه نوسان بالا، سرمایه‌گذاران ممکن است به دنبال فرصت‌های سودآور باشند و در برابر خطرات بیشتری نسبت به دامنه نوسان پایین باشند. بنابراین، در دامنه نوسان بالا، حرکت سهام و تغییرات نوسان قیمت سهام بیشتر خواهد بود و در نتیجه ممکن است باعث افزایش حجم معاملات شود.
در مقابل، در دامنه نوسان پایین، رفتار سرمایه‌گذاران متفاوت خواهد بود. در این دامنه، سرمایه‌گذاران به دنبال حفظ سرمایه خود هستند و با خطرات کمتری روبرو هستند. بنابراین، در دامنه نوسان پایین، تغییرات نوسان قیمت سهام کمتر و حرکت سهام کندتر خواهد بود و به دلیل کاهش حجم معاملات، بازار نیز کمتر فعال خواهد بود.
از طرفی، برای شرکت‌ها نیز دامنه نوسان قیمت سهام تأثیرگذار است. در دامنه نوسان بالا، شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از فرصت‌های سودآوری که با افزایش قیمت سهام ایجاد شده‌اند، سرمایه‌گذاری کنند و درآمد خود را افزایش دهند. در عین حال، در دامنه نوسان پایین، شرکت‌ها می‌توانند با قرار دادن قیمت پایین‌تر برای سهام خود، از رقابت با شرکت‌های دیگر پرهیز کنند و با افزایش تقاضا، حجم فروش خود را افزایش دهند.
در بخش بعد، تفاوت دامنه نوسان بورس و فرابورس (دامنه نوسان بازار پایه فرابورس و دامنه نوسان بازار اول فرابورس) را بررسی می کنیم.
۳. دامنه نوسان در بورس و فرابورس
دامنه نوسان در بورس
در بورس اوراق بهادار تهران، هر سهم پذیرفته شده می‌تواند در هر روز کاری حداکثر ۵ درصد بالاتر و ۵ درصد پایین‌تر از قیمت پایانی روز قبل نوسان کند. این محدوده به عنوان دامنه مجاز نوسان در بورس شناخته می‌شود و به منظور کنترل نوسانات بازار بورس تعیین شده است. محدودیت دامنه نوسان بازار اول بورس و همچنین دامنه نوسان بازار دوم بورس نیز ۵ درصد است.
محدوده دامنه نوسان در بورس تهران به دو شیوه متفاوت برای سهام عادی و سهام حق تقدم تعیین می‌شود. برای سهام عادی، محدوده نوسان بالا و پایین هر سهم ۵ درصد است، اما برای سهام حق تقدم، این محدوده به 10 درصد افزایش می‌یابد.
این محدوده‌های دامنه نوسان می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رفتار بازار و عملکرد سهام داشته باشد. به عنوان مثال، زمانی که نوسانات قیمت سهام در محدوده مجاز نوسان قرار دارند، بازار به‌طور کلی پایدارتر به نظر می‌رسد و معاملات با ریسک کمتری همراه هستند. اما زمانی که نوسانات قیمت از محدوده مجاز خارج می‌شوند، بازار به شدت نارسایی به نظر می‌رسد و معاملات بسیار پرریسک‌تری انجام می‌شود.
علاوه بر این، محدوده دامنه نوسان ممکن است بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران و بازاریابان تأثیر بگذارد. به‌طور کلی، محدوده نوسان در بازار بورس می‌تواند نشان‌دهنده شرایط بازار و رفتار سرمایه‌گذاران باشد.
اما در بازار سرمایه ایران، استثنائاتی در دامنه مجاز نوسانات قیمت نیز وجود دارد که سهم از محدودیت نوسان قیمت تبعیت نمی‌کند:
- بازگشایی سهام بعد از مجمع عمومی عادی سالانه برای تقسیم سود.
- بازگشایی سهام پس از مجمع فوق‌العاده به‌منظور کاهش یا افزایش سرمایه.
- بازگشایی سهام پس از اعلام افزایش یا کاهش سود هر سهم یا همان eps به‌شرط آنکه از ۲۰ درصد بیشتر باشد.
دامنه نوسان فرابورس
فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار دارای محدودیت نوسان قیمت برای سهام معاملاتی است. با این حال، مقدار محدودیت دامنه نوسان فرابورس متفاوت است.
در فرابورس، بازار پایه به سه رنگ قرمز، نارنجی و زرد تقسیم می‌شود که هر رنگ نماینده محدوده‌های خاصی از دامنه نوسان سهام است. دامنه نوسان بازار پایه فرابورس به شرح زیر است:
- دامنه نوسان بازار پایه قرمز : مثبت منفی یک درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل
- دامنه نوسان بازار نارنجی : مثبت منفی دو درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل
- دامنه نوسان بازار پایه زرد : مثبت منفی سه درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل
همچنین محدودیت دامنه نوسان بازار اول فرابورس ۵ درصد است به این معنا که حداکثر نوسان قیمت یک نماد در روز نمی‌تواند بیشتر از ۵ درصد باشد.
بنابراین، در فرابورس نیز محدودیت‌هایی برای نوسان قیمت سهام وجود دارد و این محدودیت‌ها به دلیل کاهش ریسک و جلوگیری از نوسانات بزرگ قیمت، برای سرمایه‌گذاران حائز اهمیت می‌باشد.
۴. مزایا و معایب دامنه نوسان بورس
مزایا دامنه نوسان در بورس
در بازار بورس، دامنه نوسان یکی از عوامل مهم به منظور جلوگیری از دستکاری قیمت‌ها است. با اعمال دامنه نوسان، اجازه تغییر قیمت در هر زمان به صورت دلخواه به سهامداران بزرگ داده نمی‌شود و این موضوع به مانند یک محدودیت عمل می‌کند.
همچنین، با استفاده از دامنه نوسان می‌توان قیمت واقعی سهام را کشف کرد. زمانی که قیمت سهام به این حد نزدیک می‌شود، معاملات توسط نهادهای نظارتی متوقف می‌شود تا به سهامداران فرصتی برای بررسی و بحث درباره قیمت واقعی سهم مدنظر و ارزش آن داده شود. این اقدام در آینده نزدیک به وقوع هیجانات قیمتی در بازار بورس کمک می‌کند.
دامنه مجاز نوسان در بورس نیز می‌تواند به کاهش تلاطم‌های موجود در بازار بورس کمک کند. با اعمال دامنه مجاز نوسان، تغییرات قیمتی سهام محدود شده و از به وجود آمدن تغییرات ناگهانی جلوگیری می‌شود. این اقدام باعث ثبات بازار بورس می‌شود و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس اعتماد بیشتری داشته باشند.
معایب دامنه نوسان در بورس
معایب دامنه نوسان عبارتند از:
- امکان انتقال تلاطم اضافی به روزهای آتی وجود دارد. به دلیل توقف قیمت یک سهم در روز، دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم می‌شود. این باعث می‌شود که قیمت به محدوده‌های خاصی تمایل داشته باشد.
-
استفاده از دامنه نوسان سهم در بازار بورس، ممکن است باعث تأخیر در کشف قیمت واقعی سهم شود. بر اساس تجربیات و تحقیقات انجام شده، قیمت‌ها نمی‌توانند در همان روز نسبت به اطلاعات منتشر شده واکنش مناسبی نشان دهند. این موضوع باعث می‌شود که قیمت روز سهم، قیمت واقعی آن را نمایان نکند.
پکیج جامع آموزش بورس
stock exchange یا bourse، بورسی است که در آن کارگذاران سهام و معامله گران می توانند اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی را خرید و فروش کنند. بورس به دو دسته طبقه بندی می شود: بورس کالا و بورس اوراق بهادار. در این پکیج جامع آموزش بورس ، بازار بورس و اصطلاحات آن معرفی شده و نحوه سرمایه گذاری ...
۵. حجم‌مبنا چیست؟
تعداد حداقل سهامی که در یک شرکت باید در طول روز معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند بر اساس سقف دامنه نوسان، تغییر یابد، حجم مبنا نامیده می‌شود. در واقع، اگر تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. هدف اصلی تعیین حجم مبنا، تضمین اطمینان سرمایه‌گذاران از اینکه نوسانات قیمت سهام، بر اساس خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی از سهام، واقعی است. زیرا در غیر این صورت، معامله حتی چند سهم نیز می‌تواند قیمت سهام یک شرکت را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد حباب قیمت‌های غیر واقعی و کاذب در بورس شود.
در بورس، دو عامل قیمت و تعداد سهام منتشر شده هر شرکت، برای تعیین حجم مبنا مورد استفاده قرار می‌گیرند. با افزایش قیمت سهم، حجم مبنا نیز کاهش می‌یابد. اگر تعداد سهم معامله شده در یک روز برای یک شرکت کمتر از حجم مبنا باشد، باید انتظار داشت که درصد نوسان قیمت آن سهم نیز در همان نسبت کاهش یابد.
۶. تغییر دامنه نوسان (کاهش دامنه نوسان و حذف دامنه نوسان)
تغییر دامنه نوسان در بازار سرمایه به عنوان یکی از موضوعات مهمی مطرح شده است که در اخبار و رسانه‌های مختلف به آن اشاره می‌شود. تغییرات در دامنه نوسان می‌تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد و بر روی رفتار سرمایه‌گذاران و نوسانات قیمت در بازار سرمایه تأثیرگذار باشد. با تغییر دامنه نوسان، برخی از سهام‌ها ممکن است در محدوده قیمتی خاص خود قرار گیرند و در نتیجه، نوسانات شدید در بازار سرمایه کاهش یابد.
در شرایط مختلف بازار، نهادهای قانونگذار برای بهبود عملکرد معاملات و کاهش نوسانات بازار، تصمیمات متنوعی را اتخاذ می‌کنند. این تصمیمات ممکن است به صورت فوری و ضروری، مانند کاهش دامنه نوسان از ۵ به دو درصد، اعمال شوند. هدف این تصمیمات، افزایش پایداری و پیش‌بینی‌پذیری بازار و کاهش هیجانات آن است.
این تصمیمات می‌توانند به صورت دوره‌ای و با بررسی دقیق شرایط بازار، اتخاذ شوند. در این موارد، ممکن است نهادهای قانونگذار، با ایجاد محدودیت‌هایی مانند تعدیل حجم معاملات، اجازه ندهند که سهم‌ها با نوسانات بالا معامله شوند و در نتیجه دامنه نوسانات آنها کاهش یابد. همچنین، برخی تصمیمات ممکن است فوری باشند و در روزهایی که بازار با نوسانات شدید روبرو است، نهادهای قانونگذار می‌توانند تصمیم به ایجاد محدودیت‌هایی برای کاهش دامنه نوسان اتخاذ کنند. این تصمیمات باعث می‌شوند که بازارها به‌صورت متعادل‌تری عمل کنند و ریسک سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران کاهش یابد.
بعضی از کارشناسان، کاهش دامنه نوسان در بازار سرمایه را به عنوان یک راه حل برای جلوگیری از نوسانات شدید و رشد بدون پشتوانه شرکت‌های کوچک معرفی می‌کنند. به این ترتیب، معاملات سهام شرکت‌های بنیادی و بزرگ تقویت می‌شوند. براساس این نظریه، این اقدام سازمان بورس به محدود کردن بیشتر دامنه نوسان معادل با کشیدن ترمز دستی بازار است. تصمیماتی که در این زمینه توسط نهادهای قانونگذار گرفته می‌شوند، ممکن است فوری یا طولانی مدت باشند و بسته به شرایط بازارها تغییر کنند.
حذف دامنه نوسان یا کاهش آن، یکی از تصمیماتی است که می‌تواند توسط نهادهای قانونگذار در بازار سرمایه اعمال شود. این تصمیم می‌تواند برای کاهش نوسانات شدید در بازار سرمایه و جلوگیری از رشد بدون پشتوانه سهام شرکت‌های کوچک موثر باشد و به تقویت معاملات سهام شرکت‌های بنیادی و بزرگ کمک کند.
حذف دامنه نوسان به معنای تقلیل دادن حداکثر درصد نوسان قیمت سهم در یک روز معاملاتی است. به عنوان مثال، اگر حداکثر درصد نوسان قیمت سهام در یک روز به عنوان دامنه نوسان، ۵ درصد باشد، با کاهش آن به ۲ درصد، دامنه نوسان کاهش می‌یابد و حداکثر تغییر درصدی در قیمت سهم در یک روز کمتر خواهد شد.
به طور کلی، حذف دامنه نوسان به عنوان یکی از راهکارهای کاهش نوسانات در بازار سرمایه مطرح شده است. با این حال، بسته به شرایط حاکم بر بازارها، ممکن است که این تصمیمات از سوی نهادهای قانونگذار گاهی هم فوری باشد.
۷. جمع بندی
در این مطلب دریافتیم که دامنه نوسان قیمت یعنی چه و دامنه نوسان بورس چقدر است؟ همچنین تفاوت دامنه نوسان بورس و فرابورس را بررسی کردیم.
دامنه مجاز نوسان در بورس به میزان حداکثر و حداقل تغییر قیمت سهم در یک دوره زمانی خاص گفته می‌شود. این دوره معمولاً یک روز کاری برای بازارهای سهام است. حداکثر و حداقل مقادیر قیمت سهم در این دوره، برای سرمایه‌گذاران به عنوان شاخصی برای تشخیص روند رشد یا کاهش قیمت سهم و نیز برای تعیین استراتژی‌های خرید و فروش سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بورس، حداکثر و حداقل مقادیری که یک سهم در یک روز می‌تواند به آنها نوسان کند، توسط مقامات مربوطه تعیین می‌شود. حجم مبنا نیز به عنوان حداقل تعداد سهامی که باید در طول روز معامله شوند تا قیمت سهم قابلیت افزایش یا کاهش بر اساس سقف دامنه نوسان را داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با توجه به اینکه قیمت سهم‌ها در بازار سرمایه تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند عملکرد شرکت، اقتصاد کشور، تغییرات در قوانین و مقررات، تحریم‌ها و … قرار دارند، دامنه نوسان سهام نیز در طول زمان تغییراتی ممکن است تجربه کند. شما می توانید جهت آشنایی بیشتر با اصطلاحات در بازار بورس و همچنین نحوه خرید و فروش در این بازار نسبت به خرید پکیج آموزش بورس از صفر تا صد اقدام کنید.
دیدگاه کاربران
بدون دیدگاه
آموزش رایگان بورس
همین الان با وارد کردن اطلاعات خود در فرم، دوره آموزش بورس را به صورت رایگان دریافت نمایید.