اختیار معامله چیست؟ قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش
تاریخ انتشار : اردیبهشت ۲۴, ۱۴۰۲ تاریخ به روز رسانی : دی ۲۴, ۱۴۰۲ نویسنده : زهرا غلامحسینی زمان مورد نیاز مطالعه : 20 دقیقه تعداد بازدید : 152 بازدیداختیار معامله در بورس چیست؟ آپشن یا اختیار معامله در بورس، یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم بازار سرمایه است که در حقیقت یک ابزار مشتقه محسوب می‌شود و فعالان بازار سرمایه می‌توانند آن را خرید و فروش کنند. این ابزار در بازارهای مالی بسیار پرکاربرد است، اما در زندگی روزمره نیز به کار می‌رود. معمولا خریدار با پرداخت مبلغی به فروشنده، حق اعمال معامله‌ای مشخص در آینده را برای خود خریداری می‌کند.
۱-کاربردهای اختیار معامله در زندگی روزمره
قراردادهای اختیار معامله در بورس، شامل تعهداتی هستند که در آن خریدار با پرداخت مبلغی، حق استفاده از خدمات مشخصی را در آینده به دست می‌آورد. یکی از مثال‌های ساده ترین این قراردادها، قرارداد بیمه است. در این قرارداد، خریدار با پرداخت مبلغ مشخصی به کارگزار بیمه، در طول یک سال آینده از خدمات درمانی استفاده خواهد کرد. اگرچه ممکن است خریدار در طول سال از این خدمات استفاده نکند، اما هرگاه نیاز شد، کارگزار بیمه موظف است هزینه خدمات را به او پرداخت کند.
این نوع قراردادها در زندگی روزمره ما بسیار شایع است. به عنوان مثال، پرداخت حق پارکینگ، رزرو هتل، پیش خرید تورهای مسافرتی و … همگی مثال‌های دیگری از قراردادهای اختیار معامله هستند که ما اغلب با آنها سروکار داریم. در هر یک از این موارد، خریدار با پرداخت مبلغی، حق استفاده از خدمات مورد نظر خود را در آینده به دست می‌آورد و در صورتی که نیاز پیدا کند، می‌تواند از آنها استفاده کند.
آموزش رایگان بورس
همین الان با وارد کردن اطلاعات خود در فرم، دوره آموزش بورس را به صورت رایگان دریافت نمایید.
۲-مفهوم و کاربرد قرارداد اختیار معامله در بازارهای مالی و روزمره
اختیار معامله، یک قرارداد است که بین خریدار و فروشنده بسته می‌شود و براساس آن، خریدار حق دارد (نه تعهد) در زمان و قیمت مشخصی، مقداری از دارایی مرتبط با قرارداد را خریداری یا فروش کند. برای خرید حق اختیار، خریدار مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت می‌کند، اما هیچ الزامی برای انجام معامله ندارد. به عبارت دیگر، خریدار در انجام حق خود مختار است. فروشنده نیز در ازای دریافت مبلغ پرداختی، متعهد می‌شود در هنگام درخواست خریدار، دارایی مرتبط با قرارداد را به او بفروشد یا از او بخرد.
از آنجایی که فروشنده متعهد است، برای جلوگیری از احتمال امتناع از انجام قرارداد، وجه تضمینی را به کارگزار بورس یا اتاق پایاپای مربوطه واریز می‌کند.
اختیار معامله دارای چهار مولفه است که در هر قرارداد تعیین می‌شود.
- نوع قرارداد اختیار معامله در بورس : اختیار خرید (Call Option) یا اختیار فروش (Put Option).
- زمان سررسید (Expiration Date): مدت زمانی که خریدار می‌تواند از حق اختیار خود استفاده کند.
- قیمت اعمال (Strike Price): قیمتی که در زمان سررسید، خرید یا فروش بر اساس آن صورت می‌گیرد.
- قیمت اختیار (Premium): مبلغی که در ابتدا خریدار برای حق اختیار به فروشنده پرداخت می‌کند.
۳-تاریخچه اختیار معامله
در سالهای قدیم، اولین قراردادهای اختیار معامله برای کشت زیتون و روغن کشی استفاده می‌شد. به دلیل تغییرات محیطی و آب و هوا، تولید محصول زیتون هر سال متغیر بود و تولید کنندگان زیتون در یک سال سود بسیار خوبی کسب می‌کردند، اما سال بعد ضرر می‌دیدند.
یکی از فیلسوفان یونانی به نام تالس، با صاحبان دستگاه‌های روغن کشی، قرارداد جالبی بست. در فصل بهار، محصولات زیتون برداشت می‌شدند. تالس در فصل زمستان، با پرداخت مبلغی، دستگاه‌های روغن کشی را برای فصل بهار با مبلغی که در زمان بستن قرارداد تعیین کرده بود، اجاره کرد. توافق شده بود که اگر تالس از دستگاهها استفاده نمی‌کند، مبلغ اجاره برای خود صاحبان دستگاهها باشد و تالس هیچ الزامی برای استفاده از دستگاهها نداشت.
در سال بعد که زیتون‌ها بسیار زیاد بودند، تالس دستگاهها را با همان مبلغ توافق شده اجاره کرد و دوباره آنها را با قیمت بالاتر در اختیار صاحبان دستگاهها و سایر افراد قرار داد و از این راه سود زیادی به دست آورد.
در واقع، در این معامله، یک اختیار مورد توافق قرار گرفته بود. با پرداخت بهای اجاره از پیش، تالس این اختیار را داشت که از دستگاهها استفاده کند یا نکند، اما هیچ الزامی برای استفاده از آنها نداشت.
صاحبان دستگاهها هم تعهد داده بودند که اگر تالس بخواهد از دستگاهها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین شده موافق باشند.
خب حال این سوال پیش می‌آید که چرا صاحبان دستگاهها با این معامله موافقت کردند؟ دلیل اصلی وجود ابهام در آینده کاری آنها بود. آنها نمی‌دانستند که در سال بعد می‌توانند قراردادهای خوبی ببندند یا خیر، پس ابهام آینده را ارزش گذاری کردند. به این معامله اختیار خرید (Call Option) می‌گوییم.
۴-انواع قراردادهای اختیار معامله (Option Contracts)
بعد از توضیح اینکه چیست اختیار معامله، بهتر است به این سوال پاسخ دهیم که انواع قراردادهای اختیار معامله چیستند؟ این قراردادها را می‌توان از نظر حق اختیار، سبک اعمال و در سود و زیان بودن، در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد. از نظر حق اختیار، نحوه خرید و فروش اختیار معامله به دو دسته‌ی جداگانه تقسیم می‌شوند.
قرارداد اختیار خرید: در قراردادنحوه خرید اختیار معامله در بورس، خریدار حق مشخصی را دارد که در زمان مشخصی در آینده، با پرداخت مبلغ تعیین شده (پریمیوم)، مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده بخرد و فروشنده نیز متعهد می‌شود که آن دارایی را به خریدار بفروشد.
قرارداد اختیار فروش: در قرارداد اختیار فروش معامله، خریدار حق مشخصی را دارد که در زمان مشخصی در آینده، با پرداخت مبلغ تعیین شده، مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد. در این حالت، فروشنده متعاقبا موظف است که این دارایی را از خریدار بخرد، اگر خریدار تمایل داشته باشد.
پکیج جامع آموزش بورس
stock exchange یا bourse، بورسی است که در آن کارگذاران سهام و معامله گران می توانند اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی را خرید و فروش کنند. بورس به دو دسته طبقه بندی می شود: بورس کالا و بورس اوراق بهادار. در این پکیج جامع آموزش بورس ، بازار بورس و اصطلاحات آن معرفی شده و نحوه سرمایه گذاری ...
۵-موقعیت‌های مختلف قرارداد اختیار معامله در بازار سرمایه
در اختیار معامله چهار موقعیت وجود دارد:
۱- خرید اختیار خرید
در موقعیت اختیار خرید، دارنده قرارداد حق دارد در تاریخ سررسید، با پرداخت مبلغ تعیین شده (premium)، مقدار مشخصی از دارایی مبنا را با قیمت مشخص شده در قرارداد، خریداری کند. اگر در طول دوره قرارداد، قیمت دارایی مبنا افزایش پیدا کند، دارنده این قرارداد سود خواهد کرد، زیرا با خرید دارایی با قیمت کمتر از بازار، آن را در بازار نقدی با قیمت بالاتر به فروش خواهد رساند. البته، هرچه فاصله قیمتی دارایی پایه با قیمت اعمال بیشتر شود، سود بیشتری برای دارنده این قرارداد پیش‌بینی می‌شود. در صورتی که قیمت دارایی مبنا در طول دوره قرارداد کاهش یابد، دارنده این قرارداد تنها مبلغ premium را از دست می‌دهد و هیچ اجباری برای خرید دارایی مبنا نخواهد داشت.
۲- فروش اختیار خرید
در موقعیت فروش اختیار، فروشنده متعهد است تعداد معینی از دارایی پایه را در تاریخ سررسید و با قیمت مشخص به خریدار بفروشد. به عبارت دیگر، در این موقعیت، خریدار اختیار خرید در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد. دارندگان این موقعیت از کاهش قیمت‌ها سود خواهند برد؛ زیرا آنها پیش‌بینی می‌کنند که قیمت دارایی تا تاریخ سررسید کاهش خواهد یافت یا به قیمت اعمال در تاریخ سررسید برسد. به عبارت دیگر، قیمت دارایی در زمان سررسید باید به گونه‌ای باشد که خریدار اختیار خرید صرف نظر کند و دارنده موقعیت فروش، premium را به عنوان سود خود دریافت خواهد کرد.
۳- خرید اختیار فروش
در این قرارداد، خریدار حق دارد تعداد مشخصی از دارایی را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید به فروشنده اختیار بفروشد. اگر خریدار به درستی پیش بینی کند که قیمت دارایی پایه سیر نزولی دارد و در تاریخ سررسید قیمت دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال خواهد بود، سود خواهد برد. در این شرایط، خریدار می‌تواند دارایی را با قیمت پایین‌تر در بازار نقد خریداری کرده و در تاریخ سررسید با قیمت اعمال بیشتر از قیمت نقد بفروشد. در اختیار فروش (put option) نیز، همانند اختیار خرید (call option)، سود خریدار با افزایش اختلاف قیمت دارایی پایه در بازار نقدی نسبت به قیمت اعمال، افزایش می‌یابد. با این تفاوت که در اختیار فروش، هر چه قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال باشد، خریدار سود بیشتری کسب خواهد کرد.
۴- فروش اختیار فروش
دارنده این قرارداد متعهد می‌شود که تعداد مشخصی از دارایی را در تاریخ سررسید و به مبلغ مشخصی از خریدار این اختیار، بخرد. سود دارنده این موقعیت زمانی رخ می‌دهد که می‌تواند پیش‌بینی کند که قیمت دارایی در تاریخ سررسید به حدی بالا خواهد رفت که خریدار این اختیار از اعمال حق خرید خود صرف نظر کند یا قیمت دارایی در تاریخ سررسید با قیمت اعمال مساوی خواهد شد. در این صورت، سود دارنده به میزان مبلغ قرارداد اختیار در تاریخ معامله، یعنی premium اختیار، خواهد بود.
۶-انواع قراردادهای اختیار معامله بر اساس سبک اعمال
اختیار معامله اروپایی
در قراردادهای اختیار معامله اروپایی، فقط در زمان سررسید امکان استفاده از حق اختیار وجود دارد و قبل از آن امکان استفاده نیست. به عنوان مثال، اگر یک قرارداد اختیار معامله برای یک سال بسته شده باشد، خریدار تنها در پایان این یک سال می‌تواند حق اختیار خود را مورد استفاده قرار دهد. در ایران، قراردادهای اختیار معامله اغلب به صورت اروپایی بسته می‌شوند.
اختیار معامله آمریکایی
در اختیار معامله امریکایی، خریدار حق اختیار خود را در طول زمان مشخص شده دارد و می‌تواند در هر لحظه که فکر می‌کند با استفاده از این حق، سود بیشتری کسب کند، آن را اعمال کند. بدین ترتیب، خریدار نیازی به انتظار پایان زمان معین ندارد. در ایران، قراردادهای اختیار معامله بیشتر به صورت اختیار معامله امریکایی عمل می‌شوند.
اختیار معامله برمودایی
اختیار معامله برمودایی یک نوع دیگر از اختیار معامله است که در آن، خریدار می‌تواند در تاریخ‌هایی قبل از سررسید یا در تاریخ سررسید، از حق اختیار خود استفاده کند. به عبارت دیگر، در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، خریدار در صورت تمایل می‌تواند در طول دوره قرارداد، به صورت امریکایی عمل کرده و حتی قبل از سررسید، از حق اختیار خود استفاده کند.
این نوع از قراردادهای اختیار معامله، ترکیبی از اختیار معامله امریکایی و اروپایی است که باعث می‌شود خریدار بتواند در زمان مناسبی از حق اختیار خود استفاده کند و سود بیشتری به دست آورد. به همین دلیل، این نوع از قراردادهای اختیار معامله، در برخی از بازارهای مالی و محصولات مالی استفاده می‌شود.
۷-محاسبه سود و زیان خریدار و فروشنده در معاملات قراردادهای اختیار معامله
سود و زیان در معاملات اختیار معامله برای دو طرف، یعنی خریداران (Holder) و فروشندگان (Writer)، متفاوت است. خریداران اختیار معامله می‌توانند سود بیشتری نسبت به پرداختی که در ابتدا بابت حق اختیار پرداخت می‌کنند، به دست آورند و در واقع سودشان نامحدود است. اما در صورتی که خریدار نتواند از اختیار خود استفاده کند، میزان زیانشان همان مبلغی است که بابت حق اختیار پرداخت کرده‌اند.
از سوی دیگر، سود فروشندگان اختیار معامله محدود است و معمولاً همان میزانی است که در ابتدا بابت اعطای حق اختیار از خریدار دریافت می‌کنند. با این حال، اگر فروشنده نتواند پیش‌بینی خوبی از آینده داشته باشد، ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شود و در واقع زیان نامحدود داشته باشد. بنابراین، در معاملات اختیار معامله، ریسک بیشتر بر عهده فروشنده است.
۸-مزایای قراردادهای اختیار معامله
مزایای استفاده از ابزار مالی قراردادهای اختیار معامله قابل توجه هستند، اما باید توجه داشت که همیشه با معایبی همراه نیز هستند. در ادامه، برخی از مزایای استفاده از اختیار معامله را بررسی خواهیم کرد و هر یک را به طور جداگانه شرح خواهیم داد.
• اهرم مالی
یکی از مزایای قراردادهای اختیار معامله، فراهم کردن فرصت برای سرمایه‌گذاران با نقدینگی کمتر برای مدیریت وضعیت است. به عبارت دیگر، با استفاده از این ابزار مالی، سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی می‌تواند چند برابر نسبت به مبلغ پرداخت شده توسط خریدار یا دریافت شده توسط فروشنده باشد.
برای توضیح بهتر، یک مثال را در نظر می‌گیریم: فرض کنید سرمایه‌گذار با پرداخت 5000 ریال برای خرید اختیار، 10000 سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی 3300 ریال با سررسید شش ماهه خریداری می‌کند. پس از گذشت زمان، قیمت هر سهم ایران خودرو به 4000 ریال رسیده است. در این صورت، با استفاده از اختیار خود، خریدار مبلغ 7000000 ریال سود در مقابل پرداخت 5000 ریال دریافت می‌کند و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ 5000 ریال، متحمل زیان 7000000 ریالی می‌شود.
• کاهش ریسک
با خرید قرارداد اختیار معامله، شخص سرمایه‌گذار به جای خرید دارایی پایه، می‌تواند از قرارداد اختیار معامله استفاده کند و ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد. در واقع، قراردادهای اختیار معامله به عنوان یک ابزار پوشش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرند که خریدار را محافظت می‌کند و زیان احتمالی او به میزان مبلغی محدود می‌شود که برای خرید قرارداد پرداخت می‌کند.
• کسب درآمد
با فروش قرارداد اختیار معامله، می‌توان سودی با میزان متفاوتی نسبت به دیگران به دست آورد؛ به عبارتی دیگر، سود کسب شده محدود به روند قیمت و سود هر سهم نخواهد بود و میزان سود، همان مبلغ فروش قرارداد اختیار در تاریخ معامله خواهد بود.
•کسب سود از نوسانات قیمت بدون نیاز به داشتن دارایی پایه در قراردادهای اختیار معامله
در قراردادهای اختیار معامله، شما نیازی به داشتن دارایی پایه ندارید تا بتوانید به صورت خرید یا فروش اقدام کنید. هرچند برخی کارگزاری‌ها برای اطمینان بیشتر از ایفای تعهدات توسط فروشنده اختیار خرید، شرط داشتن سهم یا دارایی پایه را برای ورود به معامله می‌گذارند، اما بسیاری از کارگزاری‌ها تنها با دریافت وجه تضمین به معامله شما اجازه می‌دهند.
•بهره‌گیری از مزیت زمانی در تصمیمات آینده
با خرید قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذار می‌تواند با پرداخت مقداری از قیمت سهم، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در باقی‌مانده زمان تا سررسید، تصمیم مناسب را اتخاذ کند، که این امر به او اجازه می‌دهد از مزیت زمانی بهره‌مند شود.
•تنوع سبد سرمایه‌گذاری از طریق قراردادهای اختیار معامله
حضور قراردادهای اختیار معامله به عنوان دارایی مشتق در سبد سرمایه گذاری، به سرمایه گذار اجازه می‌دهد که سبد خود را متنوع سازی کند.
۹-ریسک های مرتبط با قراردادهای اختیار معامله
ریسک‌های قرارداد اختیار معامله شامل دو عامل اصلی می‌شود:
- نقدشوندگی بازار: ممکن است حجم عرضه و تقاضای نماد مربوطه کم باشد که باعث می‌شود تعدیل موقعیت‌های خرید و فروش اختیار معامله سخت‌تر و با ریسک بیشتری صورت بگیرد.
- مارجین کال شدن: در صورتی که زیان موقعیت فروش اختیار خرید و یا فروش بیشتر از وجه تضمین اولیه باشد، فروشنده مارجین کال (margin call) می‌شود. در این صورت برای افزایش وجه تضمین یا اخذ موقعیت معکوس، به او فراخوانده می‌شود. این مسئله می‌تواند برای سرمایه‌گذاران خطرناک باشد و نیازمند مراقبت و دقت در مدیریت ریسک باشد.
۱۰-انواع قراردادهای اختیار معامله بر اساس وضعیت سود یا زیان
قراردادهای اختیار معامله از منظر سود یا زیان ممکن است در یکی از سه دسته زیر قرار بگیرند:
1- قرارداد اختیار معاملۀ بی‌تفاوت At-The-Money (ATM)
یکی از انواع قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که در آن قیمت اجرای قرارداد، با قیمت پایانی دارایی پایه در بازار نقدی برابر است.
2- قرارداد اختیار معاملۀ در زیان Out-of-The-Money (OTM)
قرارداد اختیار معامله فروش به هر قرارداد اختیار معامله‌ای گفته می‌شود که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است. به عبارت دیگر، در این نوع قرارداد اختیار معامله، سرمایه‌گذار انتظار دارد که قیمت سهم پایه در بازار نقدی کاهش یابد. در مورد قرارداد اختیار معامله خرید، به هر قرارداد اختیار معامله‌ای گفته می‌شود که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است. به عبارت دیگر، در این نوع قرارداد اختیار معامله، سرمایه‌گذار انتظار دارد که قیمت سهم پایه در بازار نقدی افزایش یابد.
3- قرارداد اختیار معاملۀ در سود In-The-Money (ITM)
قرارداد اختیار معامله خرید، به هر قرارداد اختیار معامله‌ای گفته می‌شود که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است، و در مورد قرارداد اختیار معامله فروش، به هر قرارداد اختیار معامله‌ای که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است، گفته می‌شود.
۱۱-منظور از راهبرد در قرارداد اختیار معامله چیست؟
راهبرد در قرارداد اختیار معامله: تحلیل و تعیین رویکرد‌ها و راهبردهای مختلف برای خرید و فروش قرارداد اختیار معامله به منظور دستیابی به سود بیشتر و کاهش ریسک‌های مرتبط با این نوع معاملات.
استراتژی استرادل (straddle strategy)
استراتژی استرادل یکی از استراتژی‌های ترکیبی متقارن در بازار سرمایه است که شامل دو نوع استراتژی، یعنی استراتژی استرادل خرید و استرادل فروش می‌باشد. در استراتژی استرادل خرید، با ترکیب یک اختیار خرید و یک اختیار فروش، موقعیت خریدی به وجود می‌آید که در زمان کاهش شدید یا افزایش زیاد قیمت دارایی، به یک اندازه بازدهی خواهد داشت.
در این استراتژی، سرمایه‌گذار در یک دارایی پایه، یک اختیار خرید و یک اختیار فروش سرمایه‌گذاری می‌کند. اما نکته مهم در این استراتژی، یکسان بودن دارایی پایه، تاریخ سررسید و قیمت توافقی (قیمت اعمال) برای اختیارهای خرید و فروش است.
این استراتژی زمانی مناسب است که قیمت دارایی نوسان زیادی داشته باشد ولی در خصوص رشد یا کاهش قیمت اطمینان چندانی وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر، در شرایطی که انتظار می‌رود قیمت دارایی نوسان بیشتری نسبت به میانگین داشته باشد. این استراتژی باعث می‌شود در زمان نوسان قیمتی، بازدهی خوبی داشته باشد. با این حال، در صورتی که در سررسید، قیمت دارایی به قیمت اعمال نزدیک باشد، سرمایه‌گذار ممکن است با زیان مواجه شود.
۱۲-ارزش ذاتی و زمانی قرارداد اختیار معامله
محاسبه قیمت اختیار معامله در قرارداد اختیار معامله، تفاوت بین قیمت نقدی دارایی پایه و قیمت اعمال اختیار معامله در زمان اعمال، تعیین کننده سود یا زیان سرمایه‌گذار است. برای اختیار خرید، ارزش ذاتی آن بر اساس تفاوت بین قیمت نقدی دارایی پایه و قیمت اعمال تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، هر چه قیمت نقدی بیشتر از قیمت اعمال باشد، خریدار در سود خواهد بود.
در مورد اختیار فروش، تفاوت قیمت نقدی دارایی پایه با قیمت اعمال اختیار معامله در زمان اعمال، معین کننده سود یا زیان سرمایه‌گذار است. هرچه قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال باشد، خریدار اختیار فروش در سود خواهد بود. بنابراین، ارزش ذاتی اختیار فروش به صورت زیر محاسبه می‌شود.
ارزش یک اختیار معامله تنها به ارزش ذاتی آن محدود نمی‌شود، بلکه شامل ارزش زمانی آن نیز می‌شود. زمان انقضای اختیار معامله تأثیر قابل توجهی بر قیمت آن دارد؛ زیرا با افزایش زمان انقضا، فرصت بیشتری برای افزایش قیمت اختیار وجود دارد. با این حال، هر چه به زمان انقضای اختیار نزدیک‌تر شویم، ارزش زمانی آن به صفر کاهش پیدا می‌کند. بنابراین، ارزش یک اختیار معامله شامل ارزش ذاتی و ارزش زمانی آن است.
ارزش ذاتی- قیمت اختیار = ارزش زمانی
به عنوان مثال، فرض کنید یک اختیار معامله خرید سکه با قیمت اعمال 950 هزار تومان در نظر بگیرید. قیمت نقدی امروز در بازار برابر یک میلیون تومان است و این قرارداد در بورس کالا برای سررسید دو ماه آینده، به قیمت 70 هزار تومان معامله می‌شود. واضح است که این اختیار سودآور است و دارای ارزش ذاتی 50 هزار تومان است. با توجه به اینکه دو ماه تا سررسید باقی مانده است، این اختیار دارای ارزش زمانی است. به عبارت دیگر، قرارداد اختیار خریدی که 50 هزار تومان ارزش ذاتی دارد، به قیمت 70 هزار تومان معامله می‌شود. در نتیجه، 20 هزار تومان به عنوان ارزش زمانی قرارداد پرداخت می‌شود.
با گذشت زمان و رسیدن به سررسید، ارزش زمانی کاهش می‌یابد و در روز سررسید، اختیار تنها به اندازه ارزش ذاتی قیمت خواهد داشت.
در این حالت اختیار یا ارزش ذاتی خواهد داشت و اختیار در سود خواهد بود یا ارزش ذاتی نخواهد داشــت و اختیار معامله در زیان است. پس در زمان سررسید رابطه زیر برقرار است:
ارزش ذاتی = قیمت اختیار معامله
۱۳-تشابه قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چیست؟
قراردادهای آتی و اختیار معاملات، به دلیل اینکه هر دو نوعی ابزار اهرم برای سرمایه‌گذاران هستند، دارای ویژگی‌های مشابهی هستند. در ابتدا، هدف از ایجاد این دو نوع ابزار، پوشش دادن از ریسک بوده است، اما به تدریج، انگیزه‌های سرمایه‌گذاران باعث شده است که این اوراق در بازار بیشتر مورد معامله قرار گیرند.
مقایسه قراردادهای آتی و اختیار معامله
تفاوت اصلی بین بازار آتی و اختیار معامله این است که در قراردادهای آتی، زیان بالقوه سفته‌بازی بیشتر از سود احتمالی آن است. اما در اختیار معامله، ضرر خریدار برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار است و به میزان کاهش قیمت دارایی پایه وابسته نیست. همچنین، در قرارداد آتی، طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند، اما در قرارداد اختیار معامله، یک طرف متعهد به اجرای قرارداد است و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد می‌باشد.
۱۴-منظور از گروه اختیار معامله و کلاس اختیار معامله چیست؟
تعریف گروه اختیار معامله: گروه اختیار معامله شامل تمام قراردادهای اختیار معامله است که بر اساس یک سهم پایه مشخص شده‌اند و می‌توانند از نوع خرید یا فروش باشند.
تعریف کلاس اختیار معامله: کلاس اختیار معامله مجموعه‌ای از قراردادهای اختیار معامله هستند که همگی از یک نوع (خرید یا فروش) هستند و معمولاً برای مدت زمانی مشخص در بورس معاملاتی مشخص می‌شوند. برای مثال، یک کلاس اختیار معامله خرید گروه خون A می‌تواند شامل تمام قراردادهای خرید گروه خون A با قیمت و زمان انقضای یکسان باشد.
۱۵-مفهوم موقعیت های هم جهت در یک قرارداد اختیار معامله
موقعیت های هم جهت در قرارداد اختیار معامله، به موقعیت هایی اشاره دارند که در آنها مشتری بر روی یک اختیار خرید یا اختیار فروش اقدام به خرید یا فروش می کند و احتمال رشد یا کاهش قیمت دارایی پایه در آن وجود دارد که می تواند منجر به سود یا زیان شود. به عنوان مثال، موقعیت خرید بر روی اختیار خرید در صورتی که قیمت دارایی پایه افزایش یابد، سودآور خواهد بود و موقعیت فروش بر روی اختیار فروش نیز در صورتی که قیمت دارایی پایه افزایش یابد، سودآور خواهد بود و این دو موقعیت هم جهت هستند. در واقع، موقعیت‌های باز فروش اختیار خرید و موقعیت‌های باز خرید اختیار فروش نیز هم جهت هستند و موقعیت‌های باز خرید اختیار خرید و موقعیت‌های باز فروش اختیار فروش نیز هم جهت هستند. این مسئله در قرارداد اختیار معامله به عنوان موقعیت های هم جهت شناخته می شود.
نحوه خروج از بازار برای خریدار اختیار معامله
در قرارداد اختیار خرید، خریدار دارای حقوق زیر است:
- بستن موقعیت: خریدار می تواند با بستن موقعیت فروش در همان نماد معاملاتی قبل از سررسید خود، از معامله خارج شود.
- استفاده از حق: حق استفاده از اختیار خرید در تاریخ سررسید برای خریدار فراهم می شود.
- عدم استفاده از حق: خریدار در صورتی که استفاده از حق خرید به سودش نرسد، می تواند از حق خود استفاده نکند و قرارداد باطل شود.
نحوه خروج از بازار برای فروشنده اختیار معامله
۱۶-نتیجه گیری
دیدگاه کاربران
بدون دیدگاه